Twents en te gek: SaXcell. Een Twentse innovatie onder de loep.

Van Stoomspinnerij...

Tegenwoordig wordt er bij het produceren van textielproducten voornamelijk gebruik gemaakt van machines en staan duurzaamheid en efficiëntie hoog in het vaandel, maar dat is niet altijd zo geweest. Eeuwen geleden werd alles namelijk gewoon met de hand gedaan. Boerengezinnen hadden in de wintermaanden weinig tot geen werk op de akkers, dus hielden zij zich bezig met spinnen en weven. Er was een duidelijke rolverdelingen binnen de gezinnen. Vrouwen waren verantwoordelijk voor het spinnen en de mannen namen plaats achter de weefstoel. Ze produceerden vooral linnen, halflinnen en katoen. De stoffen werden vervolgens doorverkocht aan (rondreizende) handelaren.

Toen België en Nederland nog het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden vormden, vond de productie van textiel voornamelijk plaats in de Zuidelijke Nederlanden, waardoor dat deel zich goed kon ontwikkelen. In 1830 ontstond een grote opstand in Brussel met als gevolg de scheiding tussen Nederland en België. Omdat textiel nog wel een grote rol speelde in Nederland, werd er gezocht naar een nieuw gebied voor de productie.

Vanwege de lage lonen en de aanwezige ervaring op het gebied van spinnen en weven, werd Twente gekozen als nieuw gebied. Aangezien de textielproducten voorheen vooral uit België kwamen, liep Nederland qua ontwikkeling nogal achter. In Twente werd dan ook alles nog met de hand gedaan, totdat later in 1830 de stoommachine zijn debuut maakte en daarmee de industrialisering in gang zette. Hofkes en Co. in Almelo was de eerste spinnerij die gebruik maakte van de stoommachine. Het ging om een Cockerill die werkte op stoomdruk. Deze nieuwe aanwinst zorgde ervoor dat er sneller en effectiever geproduceerd kon worden en Twente kon uitgroeien tot succesvolle textielregio. Zo’n zestig jaar na het intreden van de stoommachine ontstond in Almelo de N.V. Stoomspinnerij Twenthe, een volledige gemoderniseerde stoomspinnerij die was uitgerust met een nieuwe stoommachine en een omvang had van ongeveer 28.000 spillen. De N.V. Stoomspinnerij Twenthe heeft uiteindelijk tot 2002 bestaan, en in het markante fabrieksgebouw is nu een bedrijvencentrum gevestigd.

Tot SaXcell

In Nederland belandt op jaarbasis ongeveer 169 miljoen kilo aan textiel bij het restafval. Zonde, want het meeste is gewoon te recyclen. Daarom komt SaXcell™ met een milieuvriendelijk recycleproces voor de productie van een nieuwe cellulose vezel gemaakt van afgedankt katoen. SaXcell™ is een samenwerking tussen Hogeschool Saxion, vijf uitvinders, Sympany, WeVoTex en de drie Turkse textielbedrijven Ugurlular, Modeko en Selin Tekstil.

In een proeffabriek in Goor is het innovatieve proces van SaXcell™ van start gaan, waarbij oude katoenvezels worden omgezet naar nieuwe cellulosevezels. De eerste stap binnen dit proces is het verzamelen van gebruikt textiel. Van spijkerbroeken en shirts tot handdoeken en gordijnen, er wordt van alles geleverd door Sympany en WeVoTex. Vervolgens wordt alles tot kleine deeltjes ontrafeld, waarna de pulpproductie van start kan gaan. De pulp die ontstaat, wordt naar de partnerbedrijven in Turkije gestuurd, waar er door middel van een natspinproces garen en doeken van worden gemaakt.

Het feit dat de SaXcell™ vezel van betere kwaliteit is dan de katoenvezel maakt haar uniek. Daarnaast is het productieproces milieuvriendelijker dan de productie van katoen. Zo kost het geen landbouwgrond en wordt er minder water verbruikt. SaXcell™ haalt op deze manier de textielinnovatie terug naar haar oorsprong, namelijk Twente.