navigatie overslaan

Spannende geschiedenis

Het verhaal van Familie Gelderman. De bloei van de Oldenzaalse textielindustrie.

  • Leestijd 3
  • Gelezen 2331 keer

Oldenzaal en textiel zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De bloei van de Oldenzaalse textielindustrie is voor een groot deel te danken aan één familie: Gelderman. In 1817 vestigde P.J. Gelderman zich vanuit Gildehaus als katoenspinner in Oldenzaal. Zijn nageslacht zou een indrukwekkend textielimperium weten op te bouwen.

play

De industriële revolutie in de 19e eeuw had grote gevolgen voor het landschap en de samenleving. Het zorgde voor een enorme stijging van de welvaart. In Twente liggen nog vele opvallende monumenten van dit industriële verleden.

Het fabriekscomplex in de jaren vijftig.
Het fabriekscomplex in de jaren vijftig.

Op de voorgrond het hoofdkantoor, dat van het fabriekscomplex was gescheiden door de in 1865 aangelegde spoorlijn. Op de tekening ontbreekt nog de spinnerij uit 1963.

Spoorlijn, weeffabriek en spinnerij

Het was de oudste zoon, H.P. Gelderman, die zich wist op te werken van loonwerker tot grootste werkgever in Oldenzaal. Samen met ondernemers Stork en Salomonson nam hij in 1860 het initiatief om de spoorlijn Almelo-Hengelo-Oldenzaal-Salzbergen te laten aanleggen. De textielfabriek H.P. Gelderman & Zonen werd opgericht; een stoomweeffabriek en stoomspinnerij. Deze kwam naast de spoorlijn, voor de aanvoer van goedkope steenkool uit Duitsland. Het bleek het begin van een lange bloeiperiode. Op verschillende momenten, zoals rond 1875 en 1940, was ruim de helft van de Oldenzaalse bevolking inkomensafhankelijk van de Geldermanfabriek. Er werkten niet alleen volwassenen, maar tot 1874 ook kinderen uit arme gezinnen.

H.P Gelderman
H.P Gelderman

In het midden H.P. Gelderman met eromheen zijn vier zonen Diederich, Christiaan Mau-ritz, Herman Johan Hendrik en Arnold Willem.

Nieuwe invulling

In de loop van de 20e eeuw kreeg de Twentse textielindustrie met steeds meer tegenslagen te maken. Veel fabrieken moesten sluiten. Dit overkwam in 1981 ook H.P. Gelderman & Zn. Na het vertrek van de laatste arbeiders stond het gebouw jarenlang leeg. Het terrein lag braak; weinig deed meer herinneren aan de glorie van de ooit zo indrukwekkende fabriek. Dat veranderde nadat in 2010 werd besloten het terrein een nieuwe invulling te geven. Mét behoud van de industrieel-historische kenmerken. Inmiddels huisvest de voormalige textielfabriek verschillende bedrijven en is het een ontmoetingsplek voor lokale ondernemers. Zo werd de Geldermanfabriek, ruim 200 jaar nadat P.J. Gelderman zich hier vestigde, opnieuw van grote waarde voor Oldenzaal. Iets verderop heeft ook het imposante hoofdkantoor van de fabriek een andere functie gekregen. Opnieuw een waardevolle invulling voor Oldenzaal. Want waar ooit werd gezorgd voor werkgelegenheid, zet nu woningcorporatie WBO Wonen zich in voor de lokale volkshuisvesting.

Joan Gelderman
Joan Gelderman

Wat vind je van dit artikel?