Johan Nijenhuis over Twente: het is een belangrijk deel van Nederland, daar ben ik trots op

Nog steeds maakt het hart van Nijenhuis iedere maand een sprongetje als hij over de A1 naar Twente rijdt en de knik in de brug over de IJssel bij Deventer voelt. “Bij die brug begint het, dan voel ik dat ik bijna thuis ben in Markelo. Een prachtig dorp, met veel bos en weinig drukte. Dat vind ik een heel prettig contrast met Amsterdam.” In het Twentse dorp werd hij eind jaren ‘60 geboren in een dorpscafé, de Kroon, dat nog steeds bestaat. Later groeide hij op aan de voet van de Markeloseberg. Volgens hem nog altijd de mooiste plek van Twente.

Het is één van de vijf heuvels rond het dorp. Net als veel heuvels in deze regio is deze berg ontstaan door een gletsjer die bodemmateriaal voor zich uit stuwde. “Het is eigenlijk maar een klein heuveltje, maar het kijkt prachtig uit over het dorp en er is een indrukwekkend verzetsmonument. Vroeger liepen we binnen drie minuten vanaf school naar de berg om hutten te bouwen, later keken we er stiekem in boekjes met veel bloot en ook het eerste sigaretje werd er gerookt”, lacht Nijenhuis.

Acccent

Na een onbezorgde jeugd in Markelo verhuisde Nijenhuis op 19-jarige leeftijd naar het westen. De wereld van film en televisie lokte hem richting de hoofdstad. “Een stap die minder groot is dan het lijkt. Want deze stad zit vol met mensen die elders zijn opgegroeid en hier opnieuw beginnen om carrière te maken.” Een echt accent hoefde hij niet af te leren. “Wij spraken thuis Nederlands, dus ik kwam met een licht oosterse tongval hier. Maar dat is er met de loop van de jaren wel afgegaan. Hoewel, in Markelo is dat accentje er altijd meteen weer, maar na een ritje van ruim 120 kilometer naar huis ben ik het ook weer kwijt. Op mijn 20e ging dat minder snel”, vertelt hij lachend.

Kat uit de boom

Het accent laat hij dus achter in Twente, maar het DNA van de regio niet. “Die Twentse volksaard draag ik mijn leven lang mee. Wat dat is? Nou, de kat uit de boom kijken. Zaken voorzichtig benaderen. Niet snel het achterste van je tong laten zien. In Twente is ‘joa joa’ eigenlijk gewoon een ‘nee’...” Dat ingetogene karakter heeft een historische oorsprong, zo legde Herman Finkers eens aan Nijenhuis uit. “We hoorden als Twente ruim 1000 jaar terug soms bij het bisdom van de bisschop van Münster en soms bij het bisdom van Utrecht. Dus als ze dan bijvoorbeeld graan kwamen halen bij boeren, dan moesten die oppassen wat ze zeiden, terughoudend zijn. Dit omdat ze niet wisten wie ze nu moesten dienen. Bijzonder dat dit in ons karakter vandaag de dag nog terugkomt.”

Twente terug in werk

Dat DNA, de Twentse roots van de Markeloër, is door de jaren heen altijd van invloed geweest op het werk van Nijenhuis, die landelijk doorbrak met de film ‘Costa!’ in 2001. Ruim 600.000 mensen zagen deze kaskraker in de bioscoop. Een film over proppers in Spanje, welke later zelfs een vervolg kreeg met een televisieserie en een tweede film in 2022. Maar ook in Costa! vergat hij zijn afkomst niet. “Daar zaten ook personages uit Twente in en ik liet zelfs nog een grap opnemen over jongens uit Markelo!”, vertelt Nijenhuis lachend. In 2005 maakte hij de serie ‘Van Jonge Leu en Oale Groond’. Een succesvolle soap over het Twentse platteland die jarenlang te zien was op RTV Oost en later ook landelijk werd uitgezonden.

Woeste Grond

Die aandacht, soms subtiel, voor zijn geboortegrond is niet voor niets. “Twente is gewoon een belangrijk deel van Nederland, daar ben ik trots op. Dus alle reden dat ik dit ook regelmatig laat terugkomen in mijn werk.” Zijn nieuwe serie ‘Woeste Grond’ speelt zich zelfs volledig af in Twente. “Het idee was een wekelijkse serie te maken over een boerenfamilie en alle uitdagingen die deze families vandaag de dag hebben. Maar dan wel een hedendaags boerenbedrijf, want daar komt heel wat meer bij kijken dan een klein keuterboertje.”

Boer zijn is emotie

AVRO-TROS vond het zo’n goed idee dat ze de serie zelfs dagelijks op de buis wilden hebben. Het idee voor de serie werd geboren rond de eerste boerenprotesten vanwege de stikstofcrisis. “Daar waren boeren in beeld wiens boerderij misschien werd afgepakt. Dat bedrijf is niet alleen een onderneming, maar ook een identiteit voor die boeren.” Iets wat hij vaak moet uitleggen aan mensen in het westen van het land. “Ze hebben hier al gauw de neiging om mee te huilen met de wolven in het bos als het gaat om de schadelijke rol die boeren zouden hebben. Dan gaat het ineens over die arme kalfjes die weggehaald worden bij hun moeder. Daar is niets zieligs aan, ik word daar wel eens weemoedig van. Ze willen namelijk wél allemaal een goed stuk vlees eten.”

Kijkcijferhit

De serie over de familie Ottink en hun boerenleven blijkt een schot in de roos. De kijkcijfers gaan zelfs over die van Goede Tijden, Slechte Tijden heen. “We oogstten in onze eerste week zelfs meer kijkers dan de oer-soap in Nederland. Ik waardeer het zeer dat een grote groep kijkers de serie weet te vinden.” Voor de serie ging Nijenhuis met een team van vijf schrijvers twee dagen op bezoek bij grote boerderijen in Twente. “Daarbij hadden we ook hulp van een zogenaamde erfcoach, Paulien Hogenkamp. Zij helpt boeren bij alle emoties die komen kijken bij het voortzetten van een boerenbedrijf of het eventueel stoppen ermee. Een aantal van haar voorbeelden hebben we verweven in onze eigen verhaallijnen.”

Bekijk de serie op NPO

Textielverleden

Naast de agrarische sector wordt Twente ook op de kaart gezet door de gerenommeerde hightechbedrijven die er vandaag de dag gevestigd zijn. Dit komt mede voort uit het rijke industriële verleden met grote textielbedrijven en machinefabriek Stork in Hengelo. Het textielverleden, met textielbaronnen als Van Heek, Ten Cate en Blijdenstein maakte van Twente een welvarende regio tussen 1850 en 1930. Nog steeds zie je in steden als Enschede en Almelo mooie oude industriële panden en in rondom deze steden staan prachtige landhuizen van deze rijke dynastieën. “In dat roemrijke verleden zit zeker een verhaal voor een serie of film, daar ben ik ook wel eens mee bezig geweest. Dus wie weet in de toekomst, maar eerlijk gezegd ligt het verhaal van de boeren nu wat dichter bij mij als persoon”, vertelt Nijenhuis.

Terug naar Twente

De rust, het vele groen en de mooie landgoederen en -huizen die verwijzen naar het verleden, het zijn ingrediënten waarom mensen graag Twente bezoeken. Maar het is ook een regio waar regelmatig westerlingen naartoe verhuizen na hun werkzame leven. Het huis met overwaarde wordt ingeruild voor een vrijstaande woning of woonboerderij in het Twentse land om er te gaan ‘Twentenieren’. Is dit ook iets waar Nijenhuis wel eens aan denkt, terugkeren naar zijn geboortegrond? “Ha ha, heet dat Twentenieren? Die term ken ik niet. Maar een terugkeer naar Twente als plek om te wonen ligt voorlopig niet in de planning. Ik houd van Twente, maar ben ook dol op mijn werk. Een voor dat werk moet je echt rond Amsterdam wonen. Maar vraag het me over 15 jaar nog eens”, lacht hij tot besluit.

Tip/aanrader

Tot die tijd blijft hij maandelijks zijn moeder en broer bezoeken in het rustieke Markelo. “Dat mooie dorpje tussen vijf heuvels, dat zou ik bezoekers van Twente dan ook aanraden. Maak een rondje op de fiets langs die heuvels en sluit af op het terras van het Wapen van Markelo. Met een lekkere craft beer, want die hebben we in Twente inmiddels ook hoor!”, lacht hij tot besluit.