navigatie overslaan

Op eigen wijze

Siepel en stiepels: dit is waarom Stiepeltekens in Twente worden gemaakt.

  • Leestijd 2
  • Gelezen 5208 keer

Weet je wat een niendeur is? Dat is de grote dubbele schuurdeur die je vaak ziet bij Twentse boerderijen. Handig, want dankzij zo’n niendeur kunnen hoog opgestapelde oogstwagens in een keer naar binnen rijden. Als je goed kijkt, zie je dat een niendeur altijd uit twee delen bestaat. Ze worden gesloten tegen een houten uitneembare paal in het midden: de stiepel.

In het midden van de stiepel werd een teken gekrast. Vaak in de vorm van een langgerekte X of een zandloper en een jaartal met de initialen van de eigenaar. Dit Germaanse gebruik moest er voor zorgen dat bliksem en boze geesten buiten bleven. Vanaf de zevende eeuw werden steeds meer Germanen bekeerd tot het christendom. Maar het (bij)geloof bleef. Er werd alleen een kruis of kelk bij gekrast zodat het er minder heidens uitzag. Als je nu nog een gekrast stiepelteken tegenkomt, heb je geluk. Sinds de negentiende eeuw werd het namelijk steeds gebruikelijker om het teken op de stiepel te schilderen.

Geveltekens

Geveltekens zijn nog weer anders: dat zijn de smalle eikenhouten plankjes waar diverse heidense, en later ook christelijke symbolen, zijn uitgezaagd. Ze staan op de nok van het dak en beschermen de boerderij tegen blikseminslag, heksen, spokerij en ziektes. Er zijn veel verschillende symbolen in steeds wisselende combinaties. Het meest gebruikt zijn een paardenkop (tegen onheil), de donderbezem (tegen blikseminslag) en het zonnerad (voor vruchtbaarheid).

Siepels en stiepels

Alleen niet-Tukkers verwarren stiepels nog wel eens met siepels. Dus zorg dat je beslagen ten ijs komt: een siepel is de bijnaam voor een inwoner van Ootmarsum. Het is Twents voor een ui. De akkers rondom Ootmarsum stonden er ooit vol mee. Na de oogst werden ze aaneengeregen verkocht op markten in de omgeving. Nog steeds vinden in Ootmarsum elk jaar folkloristische siepelmarkten plaats op drie zomerse donderdagen.

Zo maak je de geveltekens

Wat vind je van dit artikel?