Zoutmarkeroute

Jodelkoningin uit Boekelo

Olga Musters (1924-1994) lijkt op het eerste gezicht een gewoon meisje uit Boekelo, dochter van de chef-stoker bij de Koninklijke Zoutindustrie. Haar voornaam dankt ze aan het gelijknamige kachelmerk, waarover vader Mutsers zo tevreden is.

Olga doet niets liever dan zingen en dat geldt ook voor haar tweelingbroers Jan en Inge. Na een succesvol optreden in de schoolrevue richten de broers een bandje op dat vooral cowboyliedjes speelt op feesten in Enschede en omgeving.

Als de jodelende zanger de baard in de keel krijgt, moet er een vervanger komen. Olga wordt gevraagd en grijpt haar kans.

Met haar jodelkwaliteiten breekt ze landelijk door onder de artiestennaam Olga Lowina. Ze is in de jaren vijftig en zestig bijna dagelijks op de radio te horen. Het succes beperkt zich niet tot Nederland alleen.

Olga wordt in het Oostenrijkse Steinach, de bakermat van het jodelen, zelfs tot ereburger uitgeroepen. Op 64-jarige leeftijd treedt ze op in een uitverkocht Paradiso. In 1994 overlijdt de jodelkoningin uit Boekelo in Rotterdam.

Met dank aan Historische Kring Boekelo Usselo Twekkelo.

Erve Kwinkeler

Voor de komst van de industrie bestond Boekelo uit enkele grote boerderijen en een havezate. Erve Kwinkeler is een fraai voorbeeld van een grote en voorname Twentse boerderij. Ziet u aan de voorkant het gevelteken? De geveltekens bevatten symbolen die de have en het goed van de boer beschermden.

De opstandige schoolmeester

Hendrik Busschers (Hennik Buskes, 1750-1829) geeft jarenlang les op de Boekelose dorpsschool. Dat was nooit een probleem, maar in 1813 (wanneer Nederland onder Frans bestuur valt) opeens wél.

e nieuwe wet over het 'schoolmeesterschap’ eist namelijk dat op elke school een gekwalificeerde docent werkt. Maar Hendrik heeft de benodigde papieren niet en wordt ontslagen.

Een nieuwe, gediplomeerde schoolmeester meldt zich en treft tot z’n stomme verbazing zijn ontslagen voorganger gewoon aan in het klaslokaal. Hendrik weet van geen wijken: dag en nacht verblijft hij op school.

Als de burgemeester hem geen salaris meer geeft, ziet de opstandige leraar zich gedwongen de bezetting op te geven. Maar na de Franse periode pakt Hendrik de draad weer op. Tot in de laatste jaren van zijn leven geeft hij les.

Dat Hennik door zijn hoge leeftijd niet meer zelf naar school kan lopen, maakt hem niks uit: hij laat zich dagelijks per kruiwagen naar school rijden.

Met dank aan Historische Kring Boekelo Usselo Twekkelo.

Watermolen Oldemeule

De Oldemeule is een door water aangedreven molen gebouwd in 1690 en bestond oorspronkelijk uit een koren- en oliemolen. De oliemolen is in 1900 afgebroken en de korenmolen is blijven staan. In 2000 en 2001 is de molen volledig gerestaureerd en in de originele staat en maalwaardig gemaakt.

Daarnaast is er een molensverblijf bij gebouwd.

Duitsers in Delden

Nederland wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog zes maanden lang bestuurd vanuit Delden. In september 1944 verplaatst de Duitse bezetter het bestuursapparaat grotendeels van Den Haag naar Twente uit angst voor de oprukkende geallieerden.

Tientallen medewerkers van het Rijkscommissariaat Nederland en hun gezinnen strijken neer in de door de bezetter gevorderde hotels Carelshaven, De Zwaan, Het Witte Paard en Centraal. Ook bewoners van vijf villa’s moeten plaats maken voor de Duitsers.

De stallen van Twickel fungeren als voorraadkast met levensmiddelen, drank en sigaretten voor de Duitse enclave. In de garage op het landgoed staat de Mercedes van Hauptmann Heinisch, de nieuwe hoofdbewoner van het kasteel. Voor de barones en haar personeel blijven nog slechts twee kamers over.

De situatie duurt een half jaar. Op 3 april 1945 maken de Duitsers zich uit de voeten en wordt Delden bevrijd door de Canadezen.

Met dank aan Hennie van Ommen.

Stadspomp Delden

In 1894 is op de Markt in Delden een herinneringsmonument geplaatst als dank voor de door baron Van Heeckeren aangelegde waterleiding.

Historisch centrum Delden

De Deldense stadskern dateert uit 1333, het jaar waarin Delden stadsrechten kreeg. In 1118 wordt de kerk van Delden al genoemd door de bisschop van Utrecht. Je ervaart de rijke historie meteen als je door de gezellige straatjes struint met karakteristieke panden en oude gevels.

Je vindt er leuke winkels, bijzondere galerieën en musea waaronder Museum No Hero. Al sinds mensheugenis telt Delden herbergen en hotels. Dit had te maken met de route van de postkoetsen tussen Amsterdam, Duitsland en de Scandinavische landen.

Nog steeds is Delden, dat onlosmakelijk verbonden is met landgoed Twickel, een populair stadje om lekker te eten, te overnachten en voluit te genieten.

Zoutmuseum Delden

Het Zoutmuseum staat in het centrum van Delden, waar in 1886 in de tuinen van kasteel Twickel zout in de bodem werd aangetroffen. Het museum vertelt het complete verhaal over zout in al zijn facetten. Daarbij gaat het niet alleen over de geschiedenis van Twickel, Boekelo en Hengelo,

maar vooral ook om de periodes veel verder terug in de tijd en om plaatsen wereldwijd. Zout is een wereldgeschiedenis!

Museum No Hero

Museum No Hero is een museum voor beeldende kunst gelegen in Delden. Het museum biedt wisselende tentoonstellingen en activiteiten op het gebied van internationale kunst. Vijf eeuwen en vijf continenten komen bij elkaar in Museum No Hero, dat is gevestigd in een prachtig historisch pand.

Twickeler Houtzaagmolen

Ruim tweehonderd jaar is hier hout gezaagd. In die periode zijn verschillende aanpassingen aan de machines gedaan om met nieuwste technieken te kunnen werken. Eerst werd er op windkracht gezaagd, vervolgens met een stoommachine en daarna elektrisch totdat in 1975 de zagerij werd gesloten

Na een grondige restauratie in 1988 en 1989 is de Twickeler Houtzaagmolen in 1990 heropend. In 1989 heeft de "Stichting Beheer Houtzaagmolen Twickel" het beheer en het onderhoud overgenomen. Een groep enthousiaste vrijwilligers staat klaar om u rond te leiden

Kasteel Twickel

Landgoed Twickel is een particulier beheerd landgoed, 4.400 hectare groot, bestaande uit bossen, natuurgebieden en landbouwgronden. Kenmerkend zijn het centraal gelegen kasteel met haar befaamde tuinen, de traditionele boerenerven en het afwisselende coulisselandschap. Voor velen is Twickel een

plek om de dagelijkse beslommeringen te vergeten, tot rust te komen, of juist op verkenning te gaan. Niet te missen is natuurlijk het impostante kasteel. De oorsprong van het huis en zijn bewoners gaat terug naar 1347. In dat jaar kocht Herman van Twickelo het ‘Huis to Eysinc’ dat al snel de naam

Twickel kreeg. Twickel is nooit verkocht: het vererfde van vader op zoon of op dochter. De laatste eigenaresse, Marie barones van Heeckeren van Wassenaer, bracht de buitenplaats in 1953 onder in de Stichting Twickel. Naar haar wens wordt het kasteel nog steeds bewoond.

Museumboerderij Wendezoele

De museumboerderij Wendezoele geeft bezoekers een beeld over de landbouw en veeteelt in Twente in de jaren 1900 en 1960. Een traditionele boerderij, daarnaast een Saksische schuur, een wagenloods, een zogenaamde spieker, een kookhok met daarin een ouderwetse bakoven, een hooiberg, een geubel

en een iemenschoer. Regelmatig worden wisselende exposities ingericht, deze zijn gedurende de openingstijden te bezoeken.

De grote opschepper

In 1583 verandert de Noordmolen door een dramatisch voorval in een spookachtige plek. Wat is er gebeurd? Aanleiding is de deal die de molenaar met de baron van kasteel Twickel heeft gesloten: in ruil voor een afgesproken maalloon mogen de pachtende boeren uit de omgeving de molen gebruiken.

De vergoeding voor de molenaar bestaat telkens uit twee scheppen meel. Eigenlijk vindt hij dat niet genoeg. Om er nog beter van te worden, gebruikt de gewiekste molenaar een enorme schep. Zo kan hij zoveel mogelijk meel van de boeren achterhouden.

Na een tijd krijgt de molenaar echter gewetensnood over zijn hebzucht. De wanhoop en spijt worden zelfs zo groot, dat hij zichzelf op een kwade dag in de molenkolk stort en verdrinkt. Zijn ziel is daarna nooit tot rust gekomen, zeggen de boeren hier.

Ze zien nog regelmatig een witte gedaante opdoemen in de buurt van de molen. Dus: zie je het water in de kolk opborrelen? Wellicht komt de molenaar dan weer even naar boven...

Met dank aan Stichting Twickel

Noordmolen

De Noordmolen op het landgoed Twickel is meer dan 650 jaar oud. Deze molen is voor het persen van olie uit koolzaad en lijnzaad. Vroeger stond er tegenover deze molen nog een korenmolen, maar deze is in 1831 afgebroken.

Hazemeijer

Hazemeijer was een creatieve ondernemer die in 1907 zijn onderneming startte in een leegstaande textielfabriek in Hengelo. Zeven jaar later verhuisde hij naar de Tuindorpstraat. Daar groeide het bedrijf uit tot een wereldspeler in schakelsystemen voor industrie, distributienetten en woningen.

Oyfo Techniekmuseum

Oyfo Techniekmuseum is een inspirerende ontmoetingsplek waar je kennis maakt met kunst en techniek door te doen en beleven. Wij hebben alles in huis om iedereen in het gezin enthousiast te laten worden over kunst en techniek.

Vroeger diende dit gebouw als industrieschool voor de toekomstige werknemers van de Stork fabrieken in opdracht van de Hengelose industrieel C.T. Stork. Het is gebouwd tussen 1917 en 1918.

Hengelose beren

Kunstenares Marjolijn Mandersloot ontwierp deze vijf bronzen beren en twaalf aluminium druppels. Het kunstwerk van metershoge beren heten officieel "Badgasten." Kunstwerk van beren vanwege de bijenkorf in het Hengelose gemeentewapen en alle etenswaren op de markt waar de beren hongerig op af komen.

Spoorfietsen

Waar vroeger de stoomtreinen van de GOLS en de kolentransporten over het schaddenspoor richting Duitsland reden kunt u nu zelf spoorfietsen over deze echte treinrails.

De golfer met de pijp

Wat golfen en pijproken met elkaar te maken hebben? Alles, volgens de Haaksbergse textielfabrikant Hendrik Willem (Henny) Jordaan. In de beginjaren is hij vaste bespeler van de negen-holes-baan, die de Twentsche Golfclub in 1926 hier aanlegt. Het terrein is beschikbaar gesteld door de Hengelose

industrieel Dikkers, bewoner van villa De Belder aan de overkant van de Enschedesestraat.

Als Henny Jordaan op de baan staat, heeft hij altijd een pijp in de mond. Zijn spel heeft er niet onder te lijden.

Integendeel: tijdens een golfronde in 1943 op de baan hiernaast weet hij zijn golfhandicap tot nul te verlagen. Hij is de eerste speler in Oost-Nederland die dat lukt.

Jordaan groeit uit tot een nationale topper en komt diverse keren uit voor het Nederlandse golfteam tijdens internationale wedstrijden. Een tijdlang is hij vicevoorzitter van de Nederlandse Golf Federatie. En altijd is er die onafscheidelijke pijp in zijn mond.

Henny Jordaan overlijdt in 1995 op 96-jarige leeftijd. Zijn textielfabriek in Haaksbergen, waar op het hoogtepunt meer dan duizend mensen werkten, bestaat dan al niet meer. Twee jaar na zijn dood verhuist de Twentsche Golfclub naar een 18-holes-baan op landgoed Twickel in Ambt-Delden.

De gebruiker van het terrein is sindsdien Golfclub Driene.

Met dank aan Marcel Kienhuis/Twentse Golfclub.

Koude Oorlog in Twekkelo

Aan het begin van de jaren zestig is de wereld in de ban van een dreigende atoomoorlog tussen Amerika en de Sovjet-Unie. Ook de buurtschap Twekkelo krijgt hiermee te maken. De Nederlandse defensieleiding sluit een Russische aanval met atoombommen op vliegbasis Twenthe niet uit.

Daarom wordt aan de Haimersweg, op veilige afstand van het vliegveld, een geheim militair complex gebouwd.

Het bestaat uit een oorlogscommandocentrum, twee zendmasten, een opslagruimte voor geneeskundige middelen en een studio voor het maken van tv- en radiouitzendingen. ‘Zendersite’ Twekkelo ligt (net als een vergelijkbaar complex bij Beckum) ten zuidwesten van de vliegbasis en dat is geen toeval.

Bij een atoomaanval is de kans op radioactieve neerslag hier kleiner, omdat de windrichting in Nederland over het algemeen zuidwestelijk is. Na de val van de Muur in 1989 heeft de zendersite zijn functie verloren en vertrekken de militairen uit Twekkelo.

Met dank aan Historische Kring Boekelo Usselo Twekkelo.

Jeneverstoken in de klas

Rondom Enschede vind je lange tijd een groot aantal markescholen. De gebouwtjes stellen niet veel voor. De boerenkinderen krijgen les onder een rieten dak, terwijl op een lemen vloer het turfvuur brandt.

De school is alleen ’s winters open, want in de zomer moeten de kinderen helpen op de boerderij. Ook in Twekkelo staat sinds 1726 zo’n schooltje.

De leiding over de leerlingen berust bij ‘de meister’, die naast het karige salaris van 50 gulden per jaar meedeelt in ‘het geslachte’, de boter en de eieren van de boeren. Het is geen vetpot.

Veel ‘meisters’ verdienen wat bij door in de klas klompen te poetsen of kousen te stoppen, terwijl de kinderen hun lesjes opdreunen. ‘Meister’ Herman Geuverink van de Twekkelerschool pakt het in 1813 anders aan. Hij begint in het gebouwtje een illegale jeneverstokerij.

Als de burgemeester van Lonneker daar lucht van krijgt, volgt meteen ontslag. Op aandrang van de boeren in Twekkelo keert Geuverink echter terug op de markeschool. Hij blijft ‘meister’ tot aan zijn pensionering, maar de stokerij moet hij opgeven.

‘Meister’ Herman Geuverink van de Twekkelerschool pakt het in 1813 anders aan. Hij begint in het gebouwtje een illegale jeneverstokerij. Als de burgemeester van Lonneker daar lucht van krijgt, volgt meteen ontslag. Op aandrang van de boeren in Twekkelo keert Geuverink echter terug op de markeschool.

Hij blijft ‘meister’ tot aan zijn pensionering, maar de stokerij moet hij opgeven.

Met dank aan Historische Kring Boekelo Usselo Twekkelo.

Strandbad De Zwaaikom

Strandplezier tussen Hengelo en Enschede? Zwemmen in het kanaal? In de jaren dertig is het heel normaal. De heer Strookappe en zijn schoonzoon Smink krijgen zelfs een vergunning om van de zwaaikom in het Twentekanaal een heus zwem- en strandbad te maken.

Ze leggen een zandstrand aan en plaatsen badhokjes, een kassa en een snoephokje. Er komen ook steigers en een dubbele duikplank. Zwemmen kost 25 cent.

De oorlogsjaren gaan niet ongemerkt voorbij aan het strandbad. Engelse piloten zien de bouwsels aan voor een Duitse kazerne en denken dat de watertoren een uitkijkpost is. De Zwaaikom loopt door de luchtaanval zware schade op.

Vanaf 1946 kan het bad weer badgasten ontvangen, maar de toenemende verontreiniging van het kanaalwater maakt hieraan een abrupt eind. De gemeente Hengelo trekt in 1960 de vergunning in, reden voor exploitant Jan Smink een nieuw zwembad aan te leggen: het Kristalbad.

Hengeloërs en Enschedeërs komen er graag zwemmen. Door nieuwe zwemmogelijkheden in de buurt lopen de bezoekersaantallen van het bad terug en blijft vanaf 1991 alleen nog een bescheiden zwemwater over voor de campinggasten Maar de naam De Zwaaikom is altijd blijven bestaan.

Met dank aan familie Smink en Museum Hengelo.

Een stug kapsel

Het is nu moeilijk voor te stellen, maar lang kon je Enschede alleen via een veredeld zandpad bereiken. Pas in 1830 wordt de weg verhard. Wie er vanaf dat moment gebruik van maakt, moet tolgeld betalen. Tegenover het tolhuisje waar reizigers langs moeten, bedrijft Lutje Schipholt een boerderij.

Hij ruikt zijn kans en begint een uitspanning om de wachtende reizigers te voorzien van een borrel of kop koffie. Overnachten kan in het stro. Omdat er ooit een hert door een van de ramen zou zijn gesprongen, wordt het boerderijcafé ook wel ‘Het Rustend Hert’ genoemd.

Bekender is echter de bijnaam ‘De Broeierd’, die het volgens de verhalen te danken heeft aan een reiziger met stugge haren. Een barbier, die in de herberg een centje bijverdient, moet de man knippen maar weet niet wat hij aan moet met zijn lastige kapsel.

Hij besluit daarom het haar te laten broeien en af te branden. De herberg wordt daarom in de volksmond ‘De Breuerd’ genoemd, later verbasterd tot ‘De Broeierd’. Je kunt op deze plek nog steeds iets drinken en eten, maar bang voor een overijverige kapper hoef je niet meer te zijn.

Met dank aan Historische Sociëteit Enschede-Lonneker.

De ondergedoken KLM-baas

De basis voor de naoorlogse KLM is gelegd in Twente. Om precies te zijn: in een houten villa aan de Langenkampweg 120, niet ver hier vandaan.

Hoe zit dat? Albert Plesman is de eerste president-directeur van de in 1919 opgerichte KLM (Koninklijke Luchtvaartmaatschappij). Zijn contacten met Twente zijn goed. Zo is hij betrokken bij de aanleg van vliegveld Twenthe en de opening van een dagelijks lijndienst tussen Enschede en Schiphol.

In 1941 wordt Plesman gearresteerd door de Duitsers vanwege zijn mislukte bemiddelingspoging voor vrede tussen de nazi’s en de Engelsen. De KLM-directeur mag niet meer werken in de Randstad.

Drie jaar lang verblijft Plesman in het huis van Herman Groeneweg, directeur van de Enschedese spinnerij Oosterveld. Hij bedenkt hier ambitieuze KLM-plannen voor na de oorlog en tekent bijvoorbeeld de later beroemde poster van een vliegende Lockheed boven een Hollands dorp met de tekst ‘Homeward’.

Meteen na de bevrijding keert hij terug naar Amsterdam om zijn KLM weer op te bouwen.

Met dank aan Historische Sociëteit Enschede-Lonneker.

Koetshuis Hof Espelo

Het bezoekerscentrum is gevestigd in het voormalige koetshuis op landgoed Hof Espelo. Bij Koetshuis Hof Espelo kun je terecht voor informatie over het landschap, voor wandelroutes en een kop koffie. Kinderen vermaken zich in speelbos ’t Klauterwoud.

Hof Espelo

Op dit eeuwenoude kleinschalige Twentse landgoed zie je hoe mooi natuur en cultuur met elkaar verweven kunnen zijn. Oude lanen leiden je langs bloeiende akkers en grazige weilanden. De Eschbeek slingert door het landgoed en wordt omzoomt door zeer oud loofbos.

De oude boerderijen vertellen ieder hun eigen oude verhaal en liggen als parels in het Twentse landschap. Nog zichtbare restanten uit de Tweede Wereldoorlog liggen er stil en verlaten bij.

Lonnekerspoorlaan

De Lonnekerspoorlaan is genoemd naar de spoorlijn die liep van Enschede naar Oldenzaal via Lonneker. De exploitatie is, voor wat betreft het reizigersvervoer, beëindigd in 1934, voor goederenvervoer tot de Oude Deventerweg in 1972.

Het Rozendaalcomplex

In 1907 liet de firma I.I. Rozendaal een nieuwe fabriek op de Stroinksbleek bouwen. Er werd gehandeld in katoenafval en men maakte er poetskatoen. Men had er een privé-aansluiting op de spoorlijn Enschede-Oldenzaal die doorliep tot in de grote loods.

De Museumfabriek

De Museumfabriek in Enschede is geen traditioneel museum waar je alleen vanaf een afstandje naar kunstwerken en andere bijzondere objecten mag kijken. Integendeel: je wordt verrast, raakt verwonderd en gaat zelf aan de slag.

N.J. Menko fabriek

Vanaf 1906 start N.J. Menko een nieuwe weverij op het Roombeek en in 1912 start hij Spinnerij Roombeek. Daarmee werd hij in Enschede een van de meest succesvolle textielfabrikanten.Toch ging zijn bedrijf uiteindelijk in 1965 failliet.

Nu staat alleen nog het opslaggebouw met de karakteristieke watertoren overeind.

Het Balengebouw

Het Balengebouw werd gebouwd in 1907 en was vroeger een opslag voor de spinnerij de Bamshoeve aan de Lasondersingel. De goederenwagons van de trein die over de Lonnekerspoorlaan reed, leverden hier balen katoen af.

Rijksmuseum Twenthe

Het Rijksmuseum Twenthe heeft de rijkste en de mooiste kunstcollectie van Oost Nederland. Geniet van de wisselende tentoonstellingen van hedendaagse-, moderne- en klassieke kunst.

Muurgedicht

Halverwege de jaren zeventig schreef Wilmink dit gedicht over ‘zijn’ stad in verval. Van het eens zo bruisende Enschede was na het instorten van de textielindustrie weinig over. Door de toonzetting van Bannink werd het gedicht een treurige blues, waarin hij De Driekusman verwerkte, een Twentse

boerenpolka. De tekst is inmiddels achterhaald. De Boulevard doorkruist het hart van Enschede al lang niet meer en postkantoor en V&D zijn verdwenen. De stad is nu een Euregionaal trefpunt voor kunst, cultuur en gezelligheid.

Foyer Muziekcentrum

Het beeld van Bannink en Wilmink staat sinds 2008 in de foyer van het Muziekcentrum. Het werk werd vijf jaar na het overlijden van Wilmink onthuld door hun beider weduwes. Kunstenaar Don Englander maakte dit beeld van de schrijver en de componist, beiden gepositioneerd op de stadsplattegrond van

Enschede, met nadruk op de straten waar ze zijn geboren: Lipperkerkstraat (Bannink) en Javastraat (Wilmink). Tekstschrijvers zijn doorgaans bekender dan componisten. Bannink had al een enorm oeuvre zonder dat het grote publiek wist hoe hij eruit zag. Het tv-programma De Film Van Ome Willem,

dat -herhalingen niet meegerekend-, zestien jaar op tv te zien is geweest, maakte daar een eind aan. In elke aflevering maakte Bannink, van achter de vleugel, aan Ome Willem (Edwin Rutten) duidelijk dat een ‘broodje poep’ vies is.

Synagoge van Enschede

De mooiste synagoge van West-Europa. Het rijksmonument aan de Prinsestraat met de grote koepels ziet er van buiten al bijzonder uit, van binnen is het nog veel mooier.

Janninkscomplex

In het jaar 1900 werd door Engbert Jannink aan de Haaksbergerstraat een katoenspinnnerij laten bouwen. De voormalige spinnerij bestaat uit twee haaks op elkaar geplaatste bouwvolumes van twee en drie verdiepingen, met op de snijlijn een toren. De firma Jannink sloot in 1967 de fabriek.

Volkspark

Het Volkspark het oudste Volkspark van Nederland uit 1872. Een erfgenaam van van Heek liet het aanleggen voor textielarbeiders. Tegenwoordig bevinden zich vele dier- en plantensoorten en kunstwerken, zoals het oorlogsmonument van Mari Andriessen.

Habakuk uit Usselo

Herman Hendrik (Harry) ter Balkt is een kind van Usselo, geboren in 1938. Niemand weet op dat moment nog dat hij jaren later de P.C. Hooftprijs zal winnen. De jonge Harry is een natuurliefhebber en speelt graag in het Mastbos bij de Hof te Boekelo, waar zijn grootouders wonen.

Hij klimt in bomen en speelt er met de dieren. Op een beuk krast de 8-jarige zijn naam. Een jaar later maakt Harry zijn eerste gedichtje. Het is geïnspireerd op de bossen en de natuur, net zoals zijn latere werk. Zijn debuutbundel in 1969 heet niet voor niets ‘Boerengedichten’.

De dichter woont dan niet meer in Twente, maar staat voor de klas in Nijmegen. Als leraar houdt hij het maar eventjes vol. “Als je de kop vol poëzie hebt, lukt dat niet”, is zijn ervaring.

Harry is in alles een dichter, die niet alleen onder zijn eigen naam publiceert maar ook onder de pseudoniemen Habakuk II de Balker en Foel Aos (‘dorpsgek’) gebruikt. Tot aan zijn dood in 2015 blijft hij trouw aan het thema van zijn jeugd: het Twentse landschap en vooral de rogge op de Usseler Es.

Met dank aan Historische Kring Boekelo Usselo Twekkelo.

De eigenwijze scheids

Siem Wellinga uit Boekelo is in de jaren zeventig een bekende voetbalscheidsrechter. Voor topduels in de eredivisie of zelfs in het buitenland draait hij zijn hand niet om. Wellinga is niet bepaald doorsnee en wordt gezien als eigenwijs.

Soms zakt hij de avond voor een wedstrijd nog even lekker door, een andere keer vergeet hij een speler na een tweede gele kaart van het veld te sturen. Dat laatste levert hem de Knudde-trofee op, een spotprijs van enkele sportjournalisten.

Op 7 oktober 1972 fluit Wellinga een bijzondere wedstrijd in zijn achtertuin. Op het veld aan de Helmerstraat speelt een Turks elftal tegen een team met studenten van de Enschedese Sociale Academie. Het doel van de ontmoeting is om de toenadering tussen Nederlanders en gastarbeiders te bevorderen.

De opbrengst is voor de bouw van een moskee in Almelo. Voetbal is oorlog, zeggen ze vaak, maar deze zaterdagmiddag hoeft Wellinga geen gele kaart te trekken. Het is een feest van verbroedering.

Met dank aan Nationaal Archief.

Het Rutbeek

Het Rutbeek, een prachtig recreatiegebied net buiten Enschede. Heerlijk zwemmen in de recreatieplas of zonnebaden op de ligweides. Lekker ravotten in de speeltuin. Of heerlijk wandelen, fietsen, mountainbiken, surfen, kanoën, vissen, duiken, kabelwaterskiën, vliegeren, en barbecueën.

De teckels van Edwina

De bouw van buitenhuis Zonnebeek in 1906 is een persoonlijk project van Edwina van Heek-Burr Ewing (1872-1945), de Amerikaanse vrouw van textielfabrikant Jan Bernard van Heek.

Het ontwerp is gebaseerd op haar stijlinzichten en vooral haar jeugdherinneringen: de villa in koloniale stijl lijkt op een Amerikaanse planterswoning.

Edwina heeft een moderne smaak en is eigenzinnig. Wanneer architect Arend Beltman de badkamertegels heeft uitgezocht die haar niet bevallen, grijpt de fabrikantenvrouw hoogstpersoonlijk in: de tegels bevallen haar niet en gaan naar de meterkast. De badkamer krijgt andere tegels.

Edwina is gek op de vijf teckels in haar leven. Ze zijn als kinderen voor haar en gaan overal mee naar toe. Het huis staat vol kleine hondenbeeldjes, die zij heeft gekocht op haar reizen door Europa. Ook koestert de fabrikantenvrouw haar kinderboekjes over teckelavonturen.

Bij de tafel in de serre staat altijd een extra stoel klaar voor een van de teckels. Op een zitkamerstoel ligt zelfs een kussen met de geborduurde namen van haar oogappels: Reuben, Fritz, Dinkie, Maxime en Fussie.

Met dank aan Stichting Edwina van Heek.

Landgoed Zonnebeek

Huis Zonnebeek is het voormalige woonhuis van de textielfabrikant J.B. van Heek en zijn Amerikaanse vrouw. Het huis werd gebouwd in 1906 en is een rijksmonument. Sinds 1946 zijn het huis, koetshuis en andere opstallen, omliggend park en natuurgebied in eigendom van de Stichting Edwina van Heek.

Gered met suiker en lijnzaad

In 1947 overnacht de 21-jarige Willie Meijer in een oude boerderij op het Buurserzand, de Bommelas. De jonge timmerman is hier gekomen om met leeftijdsgenoten van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN) de heide te herstellen.

De Bommelas is behoorlijk vervallen, maar verovert Willie’s hart meteen. Samen met vriend Herman Horst vraagt hij aan Stichting Natuurmonumenten, die de boerderij beheert, of ze het pand mogen opknappen. Iedere vakantie besteden de mannen hun tijd aan een ander herstelproject.

De bedstee, de gevel, de stal, het dak, of de vloer: alles knappen ze handmatig op. Ze doen dat met ingenieuze technieken. Zo gebruiken ze een mengsel van suiker en lijnzaad in heet water om de eikenhouten planken rondom de boerderij tegen rot te beschermen.

Ze smeren het hout ermee in en bevestigen de planken op het huis. De persoonlijke toewijding van Willie, Herman en hun familie redt de boerderij van de ondergang. Sinds 1978 is de Bommelas zelfs een rijksmonument.

Met dank aan Historische Kring Boekelo Usselo Twekkelo.

Het Buurserzand

Het Buurserzand is een gevarieerd open heidegebied met goed ontwikkelde leefgemeenschappen van natte en vochtige dopheide vegetaties en droge struikheide vegetaties, stuifzanden, jeneverbesstruwelen, vennen en drogere eikenberkenbossen.

Twents 'Los Hoes'

Dit originele, Twents 'Los hoes' is omstreeks 1850 gebouwd. Dieren en mensen leefden in één ruimte. De laatste bewoner ging graag aan de boemel (feesten) en stond bekend als schelm (dondersteen), 'oas' in het Twents. Dat leverde hem de bijnaam 'bommel-oas' op.

Oog om oog, tand om tand

De familie Twenhuizen uit de buurtschap Langelo heeft een slechte naam in de 18e eeuw. Vader Twenhuizen en zoon Rotger maken deel uit van een dievenbende die in deze buurt regelmatig toeslaat. In het najaar van 1766 gaat het mis voor de bendeleden.

Een boer betrapt de dieven en lost een paar schoten. In eerste instantie ontsnappen de daders nog, maar kort daarna worden ze ingerekend.

Familieleden van de Twenhuizens komen in actie om de arrestanten te bevrijden. Rotger en een van zijn kompanen steken na de ontsnapping uit wraak de boerderij van de schietende boer in brand. Het is uitstel van executie voor de criminelen. Letterlijk.

Rotger wordt alsnog ingerekend en moet zijn daden bekopen met de doodstraf. Bij de wurgpaal in het Galgenslat, tussen Buurse en Haaksbergen, krijgen hij en zijn handlanger de zwaarste straf: ze worden geradbraakt en gewurgd. Vader Twenhuizen wordt opgehangen aan de galg.

Nummer vier van de bende wordt veroordeeld tot brandmerking en 10 jaar cel. Zo gaat het in die tijd: oog om oog, tand om tand. Pas in 1800 verdwijnt de galg van het Buurserzand.

Met dank aan Historische Kring Haaksbergen.

Museum Buurtspoorweg

Vanaf het moment dat u een kaartje koopt stapt u in een stukje spoorweggeschiedenis om te bewonderen én te beleven. Niet alleen reist u als bezoeker met onze historische stoomlocomotieven en rijtuigen tussen onze museumlocaties in Haaksbergen en Boekelo, ook rond onze museumlocaties is veel te zien

De veldslag van Swartenhondt

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog hebben de inwoners van Twente veel te lijden onder het Spaanse leger. Omdat de soldaten te weinig loon krijgen, slopen ze huizen en stelen ze voedsel. Als Maurits van Oranje hiervan hoort, bedenkt hij samen met zijn legeraanvoerder Joachim Swartenhondt een valkuil.

Ze roepen een vals gerucht in het leven: in Boekelo zouden zo'n vijftig burgers het heft in handen hebben genomen en de Spaanse koning belachelijk maken. Als de Spaanse garnizoenscommandant Mendo dit hoort, rukt hij met 200 man sterk uit richting Boekelo.

Eenmaal aangekomen, treft hij geen opstandige burgers aan, maar het Staatse leger met zo’n 400 soldaten. Het is een ongelijke strijd. Dertig Spanjaarden vinden de dood, de rest vlucht het bos in waar de vijand hen opwacht.

Slechts veertig van de 200 Spaanse soldaten overleven de veldslag en worden gevangengenomen. De veldslag van Swartenhondt in 1591 is tot aan de Tweede Wereldoorlog de grootste militaire operatie op Twents grondgebied.

Met dank aan Historische Kring Boekelo Usselo Twekkelo.

Stomend vrachtverkeer

In 1885 werd de lijn Winterswijk-Boekelo- Enschede-Hengelo gevestigd. Door de opening van de spoorlijn vestigde zich veel industrie in Boekelo. Over het spoor werden vooral goederen vervoerd. Deze spoorlijn wordt nog steeds gebruikt. Tijdens een ritje waant u zich in het begin van de 20e eeuw.

Wereldberoemde Military

Van over de hele wereld komen paarden en hun ruiters en wel 60.000 bezoekers jaarlijks naar Boekelo. De Crosscountry is één van de beste ter wereld. In de verte kunt u een paar hindernissen zien staan waarover de paarden springen. Ook kunt u de dressuur- en springbak zien liggen.

Boekelose Stoomblekerij

In 1888 werd voor de tweede en derde zoon van Gerrit Jan van Heek de N.V. Boekelosche Stoombleekerij te Boekelo opgericht, waar de katoen van Van Heek & Co werd gebleekt. Boekelo was hiertoe een geschikte locatie omdat er volop stromend water beschikbaar was en er een spoorweg doorheen liep.